Şımşırık Olmak Ne Demek? — Toplumun Kıvrımlı Aynasında Bir Yansıma
Bir Kavram, Bir Bakış, Bir Davet
Bazı kelimeler vardır, sözlükteki tanımını aşıp kültürün aynasına dönüşür. “Şımşırık olmak” da onlardan biri. Kimine göre eğlenceli, kimine göre utangaç bir hâl. Kimi yerlerde “utangaç ama tatlı”, kimi yerlerde “aşırı süslü ya da gösteriş meraklısı” anlamına gelir. Ancak gerçekte bu kelime, toplumun kadınlık, erkeklik ve farklı olma hâline dair önyargılarını yansıtan bir turnusol kâğıdı gibidir.
Bugün “şımsırık olmak” sadece bir davranışı değil, bir etiketi temsil ediyor. Peki ya bu etiketin altında hangi sosyal dinamikler var?
—
Toplumsal Cinsiyet Gözlüğüyle: “Şımşırık” Kime Denir?
Kadın Olunca Şımşırık, Erkek Olunca Karizmatik
Dil, toplumun bilinçaltını açığa çıkarır. Aynı davranış, kadın tarafından yapıldığında “şımsırık” olarak yaftalanırken; erkek tarafından yapıldığında “kendine güvenen” olarak övülebiliyor.
Bir kadın fazla gülse, fazla süslense ya da kendini özgüvenle ifade etse, hemen “şımsırık” etiketi yapıştırılır.
Oysa bu kelimenin altına gizlenen şey, kadının ne kadar görünür olabileceğine dair sınır koyma çabasıdır.
Bir erkek dikkat çekici giyindiğinde “tarz sahibi” denir; ama aynı şeyi bir kadın yaptığında “şımsırık” denir.
Toplum hâlâ “görünür kadın” fikrini sindirememişken, bu kelime de bir sosyal susturma mekanizması hâline gelir.
—
Erkeklerin Çözüm Odaklı, Kadınların Empatik Okuması
İlginçtir, erkekler “şımsırık” kelimesini genelde davranışsal bir analizle ele alır:
> “Fazla dikkat çekmeye çalışıyor, daha sade olmalı.”
Yani meseleye rasyonel bir çerçeveden bakarlar; kelimenin sosyal kökenine değil, görünen davranışa odaklanırlar.
Kadınlar ise bu kelimeyi empatiyle çözümler:
> “Bence şımsırık olmak bir savunma biçimi, belki de sevilme çabası.”
Bu fark, toplumsal cinsiyetin dile nasıl yön verdiğini gösteriyor.
Erkek analiz eder, kadın hisseder — biri yapıyı çözer, diğeri niyeti anlar.
Ve belki de “şımsırık olmak” tam da bu iki yaklaşımın kesiştiği yerde anlam kazanır: davranışın altında yatan duyguda.
—
Çeşitlilik Bağlamında: Şımsırık = Farklı Olmak Cesareti
Kimi zaman “şımsırık” denilen insanlar aslında kendini farklı ifade etme cesareti gösteren kişilerdir.
Toplumun ortalamasına uymayan, renkli, dikkat çekici, cesur…
Ama bizim toplumda “farklı” olmak hâlâ kolay değil.
Toplumsal norm, sessizliği ödüllendirir; görünürlüğü değil.
Bu yüzden “şımsırık” kelimesi bir uyarı etiketi gibi çalışır:
> “Çok taşma, çok parlamaya çalışma, çok dikkat çekme.”
Oysa çeşitlilik, tam da bu parlamalarla güzeldir.
Her birey farklı bir ses, farklı bir frekans taşır.
Belki de “şımsırık” kelimesi yerine “kendini özgürce ifade eden” demeyi öğrenmeliyiz.
—
Sosyal Adalet Perspektifi: Etiketlemeden Kabul Etmeye
Toplumsal adalet, sadece hakların eşitliğiyle değil, dilin adaletiyle de ilgilidir.
Birine “şımsırık” dediğimizde aslında onun sesini kısmış oluruz.
Dil, adaletsizliğin en görünmez aracıdır.
Bir toplumda “şımsırık” olmanın ayıplanmadığı bir gün, belki de bireyselliğin tam kabul gördüğü gün olacak.
Çünkü özgürlük, sadece konuşabilmek değil, farklı tonda konuşabilme hakkıdır.
—
Yeni Bir Soru: Ya Şımsırık Olmak Güzelse?
Belki de sorun kelimede değil, onun nasıl kullanıldığıdadır.
“Şımsırık” olmayı yeniden tanımlasak ne olurdu?
Biraz fazla gülen, fazla süslenen, fazla görünür olan insanları neden yargılamak yerine kutlamayalım?
Onlar topluma renk katıyorlar.
Onlar, sıradanlığın ortasında birer parantez açıyorlar.
Peki, sizce?
“Şımsırık” kelimesini ilk duyduğunuzda aklınıza olumsuz bir şey mi geliyor, yoksa “enerjik ve özgün” biri mi?
Yorumlarda buluşalım; kelimeleri, önyargılardan temizleyelim.
Çünkü bazen bir kelimeyi değiştirmek, bir toplumun bakışını değiştirebilir.